Bursa'nın doğusunda, Uludağ eteklerinde yer alan Cumalıkızık Köyü'nün kuruluşu 1300'lü yıllara, Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş dönemine kadar uzanır. Osmanlı'nın ilk yerleşim yerlerinden biri olan köy, bir vakıf köyü olarak Osmanlı mimarisini ve yaşam tarzını günümüze kadar korumayı başarmıştır
Köydeki evler genellikle kerpiç, taş ve ahşap malzemelerle inşa edilmiştir. Cumalıkızık'ın dar ve taş döşeli sokakları, Arnavut kaldırımları ve tarihi evleri, Osmanlı mimarisinin özgün örneklerini sergiler. Evlerin büyük çoğunluğu 2-3 katlı olup, avluları ve cumbaları ile dikkat çeker.
Cumalıkızık, tarihi ve kültürel zenginliği nedeniyle 2014 UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne alınmıştır. Köyde bulunan Cumalıkızık Camii, Zekiye Hatun Çeşmesi ve diğer tarihi yapılar, köyün kültürel mirasını oluşturan önemli unsurlardandır.
Günümüzde Cumalıkızık, yerli ve yabancı turistlerin yoğun ilgisini çeken bir turizm merkezi haline gelmiştir. Köyde her yıl düzenlenen Cumalıkızık Ahududu Festivali gibi etkinliklerle yerel kültür yaşatılmakta ve tanıtılmaktadır. Cumalıkızık, tarihi dokusunu koruyan, geleneksel Osmanlı köy yaşamını ve mimarisini gözlemleyebileceğiniz nadir yerlerden biridir.
İşte Cumalıkızık'ta gezilecek ve görülecek başlıca yerler;
1. Cumalıkızık Sokakları
Cumalıkızık'ın dar ve taş döşeli sokakları, Osmanlı döneminin mimari özelliklerini taşır. Köyün sokaklarında yürüyüş yapmak, tarihi evleri ve yapıları görmek için harika bir fırsattır.
2. Cumalıkızık Etnografya Müzesi
Bu müze, köyün tarihi ve kültürel mirasını sergileyen önemli bir yerdir. Müze, eski evlerden birinde yer alır ve Osmanlı dönemine ait eşyalar, günlük yaşamda kullanılan araçlar ve giysiler gibi çeşitli eserleri barındırır.
3. Cumalıkızık Camii
Cumalıkızık Camii, köyün merkezi noktasında yer alır ve Osmanlı döneminden kalma bir ibadet yeridir. Mimari yapısıyla dikkat çeken camii, köyün tarihi dokusunu yansıtan önemli bir yapıdır.
4. Zekiye Hatun Çeşmesi
Cumalıkızık'ın simgelerinden biri olan bu çeşme, köy meydanında bulunur. Osmanlı döneminden kalma olan çeşme, köyün su ihtiyacını karşılamak için yapılmıştır ve tarihi bir önem taşır.
5. Cumalıkızık Meydanı
Köyün merkezi olan bu meydan, halkın bir araya geldiği ve çeşitli etkinliklerin düzenlendiği bir yerdir. Meydan çevresinde kafeler ve küçük dükkanlar bulunur, burada dinlenip köyün atmosferini yaşayabilirsiniz.
6. Doğa Yürüyüşü Rotaları
Cumalıkızık, Uludağ eteklerinde yer aldığı için doğa yürüyüşleri ve trekking için ideal rotalara sahiptir. Köyden başlayarak doğanın içinde yapacağınız yürüyüşler, size hem tarihi hem de doğal güzellikleri keşfetme imkanı sunar.
7. Yerel Pazarlar ve El Sanatları Dükkanları
Cumalıkızık'ta yerel pazarları ve el sanatları dükkanlarını gezerek, köyün el yapımı ürünlerini ve yerel lezzetlerini keşfedebilirsiniz. Özellikle ahududu ve ahududu ürünleri, köyün simgelerindendir.
8.Küpeli Ev
Cumalıkızık köyünde bulunan ve Osmanlı döneminden kalma tarihi bir yapıdır. Küpeli Ev, Osmanlı döneminin tipik mimari özelliklerini taşır. Taş ve ahşap malzemelerle inşa edilmiştir. Evde kullanılan kerpiç ve taşlar, o dönemin yapı tekniklerini yansıtır.Alt katlar taş, üst katlar ise ahşap malzemeden yapılmıştır. Üst katlarda çıkma balkonlar ve geniş pencereler bulunur.
Evde dikkat çeken bir diğer özellik ise cumbalardır. Bu cumbalar, evin iç mekanlarının daha geniş ve aydınlık olmasını sağlar. Ayrıca, dış cephede estetik bir görünüm sunar.
9.Cumalıkızık Ahududu Festivali
Her yıl düzenlenen bu festival, köyün en önemli etkinliklerinden biridir. Festivalde, ahududu ile yapılan çeşitli ürünleri tadabilir ve köyün kültürel etkinliklerine katılabilirsiniz.
