Taşkent yakınlarında açılan "Yeni Özbekistan" parkının tam merkezinde yer alan ve Türk tasarımcı Sinan Turaman tarafından tasarlanan anıt, Türk şirketlerince inşa edildi.
60 metre yüksekliğindeki anıt, milattan önceki dönemden itibaren bu topraklarda kurulan devletler ve yaşayan büyük şahsiyetler ile gerçekleşen üç rönesansı bir arada ifade etmesiyle dikkati çekiyor.
Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in talimatı ile Türk tasarımcı Turaman tarafından tasarlanan anıtta, Semerkant'taki Emir Timur Türbesi ve Registan Külliyesi, Buhara'daki İsmail Samani Türbesi ve Kelan (Büyük) Mescidi, Tirmiz Arkeoloji Müzesi ile El-Biruni'nin kaleme aldığı Ay'ın Hareketleri eserinde bulunan unsur, desen ve motifler yer alıyor.
Anıtın ön kısmında Timur İmparatorluğunun kurucusu Emir Timur’un türbesinden esinlenerek yapılan mavi kubbe yer alırken, kubbenin alt kısmında ise 3 bin yıllık Özbek tarihini anlatan rölyef duvar bulunuyor.
Ünlü tıp bilgini İbni Sina, cebir ve algoritmanın babası El-Harezmi, ünlü gökbilimci ve matematikçi El-Biruni, Timur İmparatorluğunun kurucusu Emir Timur, ünlü şair ve devlet adamı Ali Şir Nevai, Timur İmparatorluğu'nun 4. sultanı, matematikçi ve gökbilimci Uluğ Bey'in de aralarında bulunduğu büyük şahsiyetlerin heykellerinin yer aldığı duvar, Özbekistan’ın tarihi, kültürü, maneviyatını ortaya çıkaran kronolojik bir kompozisyon oluşturuyor.
Anıtın yüzey tarafındaki üç duvarda ise bu topraklarda meydana gelen üç rönesansla ilgili unsurlar yer alırken, ilk duvarda 9-12. yüzyıl, ikinci duvarda 14-15. yüzyıl, üçüncü duvarda ise 3. Rönesans'ın temelinin atıldığı dönem olarak nitelendirilen günümüzdeki Özbekistan'daki gelişmelerle ilgili unsurlar yer alıyor.
Ayrıca üçüncü duvarda, Mirziyoyev’in göreve gelmesiyle hedeflediği devlet yönetimi ve yargı sisteminin modernizasyonu, ekonominin liberalleştirilmesi, dış politika ve sosyal sektördeki reformları içeren kalkınma stratejisi beş ana başlık halinde işlenmiş bulunuyor.
Arka duvarlarında tarihi Büyük İpekyolu’nun da işlendiği anıtın en tepesinde ise efsanevi Hüma kuşu yer alıyor.
Tasarımcı Sinan Turaman
Sinan Turaman, AA muhabirine, Özbekistan’ın en önemli yapıtlarından olan ve ülkenin bağımsızlığını yansıtan Bağımsızlık Anıtı’nı tasarlamanın kendisi için bir gurur kaynağı olduğunu söyledi.
Turaman, Cumhurbaşkanı Mirziyoyev'in daveti ve kendisinin Bağımsızlık Anıtı ile ilgili tasarılarını beğenmesi üzerine çalışmalara başladıklarını kaydederek, yüksekliği 60 metre olan bu anıtı 500'e yakın kişi ile tam 64 günde inşa ettiklerini belirtti. Turaman, "Toplam 1 milyon metrekare alana sahip parkın kalbi denilebilecek Bağımsızlık Anıtı'nı Türk arkadaşlarla yapmış olmanın gururu ve mutluluğunu yaşıyoruz." dedi.
Özbekistan'la ilgili yoğun araştırmalar yaptıklarını, kendilerine Özbek bilim adamlarının da destek verdiğini aktaran Turaman, "Burada gördüğünüz tüm eserler Özbekistan tarihinin 3 bin yıllık geçmişini anlatan motifler ve detaylarla gizli. Örneğin, anıta 3 basamakla girmemiz 3 Rönesans'ı, sonra 5 basamak çıkmanız ise Cumhurbaşkanı Mirziyoyev'in 5 ilkeden oluşan stratejisini yansıtıyor. Sağ yan yüzeyde 1. Rönesans, sol yüzeyde 2. Rönesans, arka yüzeyde de yeni dönem Rönesans'ının temellerini anlatan detaylar var. Kubbenin altındaki duvar rölyef, anıtın kalbini oluşturuyor ve Özbek halkının 3 bin yıllık tarihini kronolojik olarak anlatıyor. Bu anıt Özbekistan'ın bir özeti diyebiliriz." ifadesini kullandı.
Bu yapıyı tasarlarken, Biruni'nin Ay Haritası eserinden yola çıktığını kaydeden Turaman, "Anıtta, ülkenin 5 önemli şehri olan Hive, Buhara, Semerkant, Tirmiz ve Taşkent'te görebileceğiniz motif, desen ve unsurlar var. Her detayında farklı bir yönlendirme, kodlama var. Özbek vatandaşları anıtı gördüklerinde bu motiflerin nereden alındığını çok rahat bilebiliyorlar." dedi.
Türkiye'de de 15 Temmuz Şehitleri Anıtı, Yassıada Müzesi, Osmaniye'deki Şehitler Anıtı tasarımlarını yaptığını anımsatan Turaman, "Özbekistan'da 60 metre yüksekliğindeki anıtın inşaatı için 64 gün boyunca gece-gündüz, çok yoğun olarak çalıştık ve bu eseri ortaya koyduk." diye konuştu.
Anıtın açılışını Mirziyoyev yaptı
Anıtın açılışını, 31 Ağustos'ta, 30. bağımsızlık kutlamaları kapsamında Şevket Mirziyoyev yaparken, Cumhurbaşkanı buradaki konuşmasında, anıtın Özbekistan’ın çok eski tarihinden günümüze kadar meydana gelen en önemli gelişmeleri, tarihteki büyük şahsiyetleri ve onların bilimsel miraslarını yansıtması açısından önemli olduğunu belirtti.
Bu eşsiz anıtın, 3. Rönesans'ın temeli olan yeni bir Özbekistan yaratma fikrine uygun olarak inşa edilmiş olmasının önemini aktaran Mirziyoyev, Bağımsızlık Anıtı örneğinde geçmiş, bugün ve geleceğin uygun bir şekilde temsil edildiğini vurguladı.
Mirziyoyev, "Milli devletimizin simgesi olan Emir Temur türbesinin mavi kubbesi, yıldızları gözleyen Uluğ Bey’in rasathanesi, dünya bilim ve medeniyetine paha biçilmez katkılar sağlayan büyük düşünürlerin en nadide bilimsel eserlerini yansıtan Bağımsızlık Anıtı, vatanımız, yiğit ve cesur, barışsever ve çalışkan, kahraman halkımızın onuruna büyük bir abide olarak dikilmiştir." dedi.
