Emeklilerden CİMER'e çekilen kredi, senet ile yapılan taksitli borçlanmalar, vergi borcu ödemeleri başta olmak üzere hacizle ilgili çok sayıda şikâyet geldi.
Sabah'tan Hazal Ateş'in haberine göre; emeklilerin gelir, aylık ve ödenekleri bankalar tarafından muvafakat alınmadan haczedilemiyor, bloke konulamıyor. Haczi yasaklanan gelir, aylık, ödeneğin haczine ilişkin talebin icra müdürünce reddedilmesi gerekiyor. Yüksek Yargı da "yaşam hakkı" olarak değerlendirdiği emekli aylığında bankaların bloke, kesinti yapma hakkı olmadığı yönünde karar verdi.
Yıllarca çalışıp emekliliğe hak kazananların en önemli geçim kaynakları aylıkları olup borçlar, nafaka nedeniyle kesintiler konusu en çok yargıya taşınan konuların başında geliyor. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık sigortası Kanunu'nun 93. Maddesi; "Sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri, sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu Kurum nezdinde doğan alacakları, devir ve temlik edilemez" hükmünü içeriyor. Buna göre, emekli, dul, yetim aylıkları nafaka borcu dışında haczedilemiyor. Emekli olunan sigorta koluna göre bir ayırım bulunmuyor. Haciz için emekli olan kişinin onayı gerekiyor. Ancak, haciz uygulamasında emeklinin adına kayıtlı aracı, evi, arazisi varsa icra gelebiliyor.
Farklı borçlar nedeniyle emekli aylık hesaplarına icra müdürlüklerince bloke konulması ya da doğrudan banka hesabından kesinti yapılması söz konusu alabiliyor. Bazı bankalar kredi sözleşmesi imzalatarak emekli aylığını teminat gösterip belirli miktar kredi kullandırabiliyor. Kredi ödemesinde sorun yaşanması halinde banka emekli hesabına yatan paradan kesinti yapıyor. Hukuka aykırı bir şekilde yapılan bu kesintiler için dava yoluyla iade sağlanabilir. Yapılan kesintiler istirdat davası (geri isteme) açılarak (bir yıllık hak düşürücü süreye tabi) geri alınabilir. Kesintilerin durdurulması için dava açılırken ihtiyati tedbir talep edilir. Menfi tespit talebinin de dava dilekçesinde belirtilmesi gerekiyor. Menfi tespit talebinin kabul edilmesiyle banka hesabındaki kesinti kalkar. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun verdiği kararlarda da, menfi tespit ve istirdat davalarıyla tahsil edilen tutarın iadesi sağlanabildiği gibi, emekli aylığından kesinti de durdurulur.
Mevcut uygulamada emekli aylıklarına nafaka, SGK prim alacakları nedeniyle haciz konulabiliyor. Kanunun 88. Maddesine göre SGK'nın emekliden prim, sosyal güvenlik destek primi gibi alacakları varsa emekli aylığı üzerinden haczedilebiliyor. Ancak haczedilecek aylık miktarı emekli aylığının dörtte birini geçemiyor. Emekli vatandaşlar aylıklarındaki kesinti, banka blokesinin kaldırılması için Tüketici Hakem Heyetlerine de başvurma hakkına sahip bulunuyor. Aylığa haciz uygulanamamakla birlikte emeklinin üzerine kayıtlı araç, ev, arazi varsa bunlar icra edilebilir.
YÜKSEK yargı, net asgari ücretin altında kalan emekli aylığından nafaka dışında prim borcu için kesinti yapılmasını kanuna aykırı buldu. Emekli aylığının dörtte biri oranında nafakayla birlikte prim kesintisi yapılması üzerine açılan davada yerel mahkeme vatandaşı haklı buldu. Yargıtay da, emekli aylığı ile kişilere yaşamlarını sürdürmeleri için güvence sağlandığına, kişinin yaşam hakkı olduğuna, bundan vazgeçilemeyeceğine dikkat çekerek kararı onadı.
