Dolar kurunda yaşanan krizi önleyebilmek için Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulamasını hayata geçiren Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), bankalara gönderdiği yazı ile bu hesaplarda tarihi bir değişikliğe gitti.
HATALI FAİZ KARARLARI ENFLASYONU REKOR SEVİYEYE YÜKSELTTİ
Gelişmiş ülkelerde bağımsız kararlar alması beklenen merkez bankalarının aksine Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), son yıllarda para politikası kararlarını Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "Faiz Sebep Enflasyon Sonuç" teorisi ışığında almış ve ekonomi dünyası tarafından kabul edilmeyen bir modelde ısrar ederek Türkiye ekonomisini bir felakete sürüklemişti.
Dünyada faiz artırım trendinin hakim olduğu bir ekonomik ortamda ısrarlı faiz indirimleri ile enflasyonu rekor seviyelere yükselten Merkez Bankası, 28 Mayıs sonrası yapılan kadro değişikliği ile hatalı politikalarından dönmüş gibi görünse de, Türkiye ekonomisinde yaratılan tahribatın giderilmesi için yeni adımlar peş peşe gelmeye devam ediyor.
MERKEZ BANKASI'NDAN BANKALARA DOLAR TALİMATI
2018 seçimleri sonrası sert bir yükseliş trendine başlayan dolar kuru, 2021 yılının son çeyreğinde önlenemez bir boyuta ulaşmıştı. Gün aşırı yüzde 5 değer kaybeden Türk lirasındaki çöküşü durdurabilmek için Merkez Bankası tarafından Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulaması hayata geçirilirken, iktisatçılar bu uygulamanın uzun vadede Türk ekonomisine büyük darbe vurabileceğine dikkat çekmişti.
Hayata geçtiği gün itibarıyla dolar/TL paritesinde ani bir düşüş sağlamış olsa da, KKM için ödenen kur farkları Hazine'nin belini bükmüş durumda.
Vergi mükelleflerinin ödemeleri ile doldurulan hazineyi boşaltan sistemden kurtuluş için düğmeye basılırken, 28 Mayıs sonrası göreve gelen Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ve TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan'ın direktifleri sonucu KKM'de tasfiye operasyonu resmen başlatılmıştı.
KUR FARKI ÖDEMELERİNİN YÜKÜ BANKALARLA PAYLAŞILACAK
Kur Korumalı Mevduat'tan çıkış sürecinin en önemli ayağını ise bankalar oluşturmakta. Geçtiğimiz aylarda alınan karar ile KKM'nin Hazine'ye getirdiği yükün bir kısmı bankaların üzerine yüklenirken, yeni ekonomi yönetimi bankaları daha fazla fedakarlık yapmaya zorlayacak bir dizi karar almaya devam ediyor.
Büyük bir buluş olarak lanse edilen KKM, sistemdeki toplam mevduatın dolara endeksli olmasına karşın kamuoyuna "Liralaşma" olarak tanıtılmıştı.
MERKEZ BANKASI O UYGULAMAYI YASAKLADI
İktisatçılar ısrarlı uyarıları ve söz konusu sistemin 'dolarizasyon' olduğunu belirtmelerine karşın, iktidar cephesi bu söylemlere kulak asmazken, ekonomide yaşanan değişiklikler Merkez Bankası'nı da piyasalar ile aynı noktaya çekti.
21 Aralık 2021 tarihinde hayata geçirilen uygulamada bulunan toplam para, bugüne kadar TL mevduatı olarak kabul edilirken, Merkez Bankası'nın aldığı karar sonucunda KKM'deki mevduatların bankalar tarafından TL dönüşüm hedeflerinde kullanılması yasaklandı.
DOLAR SAHİPLERİNE KÖTÜ HABER! FAİZ ŞARTI KALDIRILDI
İlk olarak Temmuz ayında aldığı karar ile yabancı para mevduattan kur korumalı mevduata dönüşüm hedefi uygulamasına ve TL payına göre menkul kıymet tesis ve zorunlu karşılık uygulamasına son veren TCMB, 25 Eylül'de yayımladığı bildiri ile bankaların TL dönüşümlü KKM hesaplarına yönelik sunduğu yüzde 30'luk taban faiz zorunluluğunu da kaldırmıştı.
Söz konusu hesapları teşvik etmek amacıyla uzun bir süre yüzde 0 olarak sunulan KKM zorunlu karşılık oranı ise ilk aşamada yüzde 15, daha sonrasında alınan karar ile yüzde 25'e çıkarılmış ve bu kararlar ile bankaların elinde bulunan 702 milyar liralık likidite çekilmesi sağlanmıştı.
KUR KORUMALI 6 HAFTADIR BAŞ AŞAĞI GİDİYOR
Yapılan hamlelerin karşılığı BDDK raporlarında ortaya çıkarken, 6 haftadır düşüş gösteren KKM'deki en büyük erime 75 milyar lira ile bu hafta gerçekleşti.
Yaşanan düşüşün doğru adımlar atıldığının bir göstergesi olduğunu belirten TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan, ilerleyen haftalarda yeni kısıtlamaların geleceğinin sinyallerini verdi.
Gerileme olumlu bir izlenim bıraksa da, 6 haftalık düşüş trendi dikkate alındığında KKM uygulamasının sıfırlanması 340 gün sürecek. Söz konusu sistemi bu kadar üzün süre boyunca devam ettirmek istemeyen TCMB, tasfiye sürecini hızlandıracak bir dizi yeni adıma hazırlanırken, bankalara gönderilen "TL mevduat hedefi" talimatı, ilerleyen günlerde Kur Korumalı Mevduat'ı nakavt edecek adım olarak kayıtlara geçebilir.
TÜRKİYE'DE İÇİN YENİ BİR DOLAR KRİZİ TEHLİKESİ DEVAM EDİYOR
21 Aralık 2021 tarihinde hayata geçirilen uygulama, 2022 yılının Aralık ayında 1 yıl süre ile uzatılırken, ekonomistler gelecek Aralık ayında KKM için yeniden 1 yıllık uzatma kararı alınmasına kesin gözüyle bakılıyor.
Havuzda biriken mevduatın döviz cinsinden 125 milyar doları aşmış olması, söz konusu uygulamanın tasfiyesi için döviz rezervini zorunlu kılarken, Merkez Bankası'nın uluslararası piyasalardan rezerv arayışı ise tam hızda devam ediyor.
Bu kadar büyük bir meblağın yeniden döviz tevdiat hesaplarına yönelmesinden korkan Merkez Bankası, söz konusu operasyonu oldukça yavaş adımlarla ilerletmeye çalışırken, 125 milyar doları aşan mevduatın yalnızca yarısının yeniden dolara dönüşmesi bile uzmanlara göre yeni bir kur krizini tetiklemek için yeterli olacak.
