''İlk Mısır Valisi''
Abbasiler devri Türk kumandanlarından.
Fergana bölgesinin ileri gelen ailelerinden olduğu ve ülkesinden getirilen Türk birlikleriyle Abbasi hilafetinin hizmetine girdiği ileri sürülen Ebu Ca'fer Eşnas
et-Türki'nin Bağdat'a hangi halife zamanında geldiği kesin olarak bilinmemektedir.
Göktürk Devleti'ni kuran Aşına ailesine mensup olduğu ve isminin Aşına'dan geldiği rivayet edilen Eşnas ilk askeri faaliyetlerine Halife Me'mun devrinde başladı.
Merv'de halife ilan edilen ve Bağdat'a dönmeyip ülkeyi Merv'den yöneten Me'mun'a karşı Bağdat halkı İbrahim b. Mehdi'yi halife ilan edince ülkede karışıklıklar ortaya çıktı.
Mehdi b. Ulvan el-Haruri adındaki bir Harici'nin Büzürcesabur'da isyan etmesi üzerine,
İbrahim b. Mehdi, Mu'tasım Billah'ı isyanı bastırmaya memur etti.
Mu'tasım'ın maiyetindeki Türk kumandanları arasında bulunan Eşnas, bu isyanın bastırılmasında önemli rol oynadı.
Daha sonraki yıllarda Me'mun tarafına geçen Eşnas, onun 830 yılında Bizans'a karşı yaptığı ilk sefere kumandan olarak katıldı.
Müstakil bir birliğin kumandanlığına getirilerek Sundus ''Nevşehir'' Kalesi'ni fethetti.
Kaynaklarda bilgi bulunmamakla beraber Eşnas'ın Halife Me'mun'un diğer seferlerine de katıldığı tahmin edilmektedir.
Me'mun'un 833 yılında ölümü üzerine Eşnas'ın da aralarında bulunduğu Türk kumandanları Mu'tasım Billah'ın halife olmasını sağladılar. Samerra şehrinin kurulmasında bazı Türk kumandanları ile görev alan Eşnas'a Kerh-i Samerra adı verilen bir bölge tahsis edildi.
Burada kendisi için bir saray, birlikleri için de kışlalar ve sosyal tesisler yapıldı.
Eşnas, Mu'tasım Billah'ın halife olmasından hemen sonra başlayan askeri harekata katılmayıp bu yıllarda merkezde kalarak özellikle Samerra'nın kuruluşunda aktif rol aldı.
Onun katıldığı ilk büyük askeri sefer 838 yılında yapılan Ammuriye ''Amorion'' seferidir.
Abbasi ordularının Babek isyanını bastırmakla meşgul oldukları sırada Bizans İmparatoru Theophilos'un İslam ülkesine girerek başta Zibatra olmak üzere Samsat ve Malatya'yı tahrip etmesinin intikamını almak için çıkılan Ammuriye seferinde öncü kolların kumandanı olan Eşnas, Tarsus civarında ana ordudan ayrılarak Niğde yakınlarına kadar ilerledi.
Halifeden aldığı emir üzerine bölgeye çıkardığı keşif kollarından Bizans ordusunun ilerlemekte olduğunu öğrenerek durumu halifeye ve Afşin'e bildirdi.
Tokat yakınında Kazova'da Bizans kuvvetlerini mağlûp eden Afşin Ankara'da halifeye katıldı.
Ordu yeniden düzenlenerek sol kanat kuvvetlerine Eşnas, sağ kanat kuvvetlerine Afşin kumandan tayin edildi.
Eşnas Ammuriye'nin fethinde de önemli rol oynadı.
Ordu Samerra'ya dönerken Mu'tasım Billah'a muhalif olanlar Me'mun'un oğlu Abbas'ı halife yapmak için gizlice yürüttükleri faaliyeti sonuçlandırmaya karar verdiler.
İlk hedef ordu ve halife üzerindeki Türk nüfuzunu kırmaktı.
Bu sebeple halife ve onun Afşin ve Eşnas gibi Türk kumandanlarını öldürmeyi planlayan muhalifler ganimetlerin taksimi sırasında planlarını uygulamak istediler.
Eşnas Abbas taraftarlarının şüpheli hallerini takip ederek suikast teşebbüsünü ortaya çıkardı.
Askeri faaliyetleri yanında merkez ve taşra teşkilatında idari görevlerde de bulunan Eşnas
834 yılında Mısır valisi oldu.
Bu görevine 840'ta Suriye ve el-Cezire valiliği de ilave edilmiştir.
Eşnas, Mısır'ın İlk Türk valisi olup Türk valileri dönemi Ahmed b. Tolun'un bağımsızlığını kazanmasına kadar devam etmiştir.
841 yılında hacib ve başkumandan tayin edilen Eşnas aynı yıl Mu'tasım Billah'tan izin alarak hacca gitti.
Başta Mekke ve Medine olmak üzere yol boyunca uğradığı şehirlerin idaresi kendisine verildi.
Buralarda halifeyle birlikte onun adına da hutbe okundu.
Halife Mu'tasım başkumandanlık, haciblik,
Mısır, Suriye ve el-Cezire valiliklerini şahsında toplayan Eşnas'a kıymetli bir taç giydirerek kendisine güvendiğini göstermiştir.
Vasik, Billah'ın halife olmasıyla Eşnas'ın askeri ve idari görevlerinde bir değişiklik olmadı.
Hatta halife üzerindeki Türk kumandanlarının etkisi artarak devam etti.
Buna paralel olarak Eşnas ihtirastan uzak, akıllı politikası sayesinde elde ettiği makamı hayatının sonuna kadar korumayı başardı.
Vasik, Billah da Eşnas'a kıymetli bir taç hediye etmiştir.
Eşnas, 2 Rebi'ülevvel 230'da-17 Kasım 844 Samerra'da vefat etti.
Ya'kubi, Kitabü'l-Büldan.
Taberi, Tarih...
