Hadis ve tarih alimi.
Künyesi, Ebu Şüca olup ismi,
Şireveyh bin Şehredar bin Şireveyh ed-Deylemi
el-Hemedani'dir.
1053 senesinde doğdu.
1115 senesinde vefat etti.
Hadis öğrenmek ve dinlemek için;
Hemedan, Bağdad, Kazvin ve İsfehan'a gitti.
Deylemi;
Ebü'l-Fadl Muhammed bin Osman
el-Kümesani, Yusuf bin Muhammed bin Yusuf
el-Müstemli, Ebü'l-Ferec Ali bin Muhammed bin
Ali el-Cariri el-Beceli, Ahmed bin İsa bin Abbad Dineveri'den;
Hemedan'da Ebu Mensur Abdülbaki bin Ali el-Attar, Ebü'l-Kasım bin el-Buri'den,
İsfehan'da Ebu Amr bin Mende'den ve birçok alimden ilim öğrenip hadis-i şerif dinledi.
Kendisinden ise;
oğlu Şehredar, Muhammed bin Fadl el-İsferaini, Ebü'l-A'la Ahmed bin Muhammed bin Fadl el-Hafız, Hafız Ebu Masa el-Medini,
Hafız Ebü'l-A'la Ahmed bin Hasen bin Ahmed el-Attar, Muhammed bin Ebi'l-Kasım es-Savi,
Ebü'l-Fütuh et-Tai ve birçok âlim ilim öğrenip,
hadis-i şerif rivayet ettiler.
Deylemi'nin 1163 senesinde vefat eden oğlu Şehredar da babası gibi hadis alimi idi.
Şehredar babasının yazmış olduğu;
Firdevs-ül-Ahyar kitabının senetlerini tahric etti.
Bu kitabı güzel bir şekilde tertîb ederek,
el-Firdevs-ül-kebir adını verdi.
Deylemi hazretleri birçok eser yazmıştır.
Bunlardan ba'zıları şunlardır:
''Tarih-i Hemedan,
Firdevs-ül-Ahyar; İçinde on bin hadis-i şerif vardır.
Riyad-ül-üns li ukala-il-üns fi ma'rifeti ahval-in-Nebi, Tarih-ül-hulefa,
Kitab-ı Hilayat-il-menamat.''
Firdevs-ül-Ahyar adlı eserinde,
Peygamber efendimiz buyuruyor ki;
''Nefsini tanıyan Rabbini tanır.''
''Ümmetimin müctehidleri arasındaki ayrılık, rahmet-i ilahidir.''
''Ashabıma dil uzatanlardan başka,
herkese şefaat edebilirim.''
''Ümmetimden, günahları çok olanlara şefaat edeceğim.''
''Diğer peygamberlere altı şeyle üstün kılındım.
Bana cevami-ul-kilem, az sözle çok şey ifade etmek verildi.
Uzak bir mesafede olan düşmanlarımın kalbine korku verilmekle yardım olundum.
Bana ganimet malları helal kılındı.
Yeryüzü bana mescid ve temiz kılındı.
Bütün insanlara gönderildim ve benimle peygamberlik son buldu.''
''Meryem dünya kadınlarına üstün kılındığı gibi, Hadice de peygamber hanımlarına üstün kılındı.''
''Kur'an-ı kerimin başka sözlere üstünlüğü,
Allah'ü Te'ala'nın mahlukata üstünlüğü gibidir.''
''İlmin fazileti, ibadetin faziletinden hayırlıdır.''
''Alimin abide üstünlüğü yetmiş mislidir.
Gizli yapılan nafile ibadetin, aşikara yapılan nafile ibadete üstünlüğü de yetmiş mislidir.''
''Ramazan ayındaki Cum'a günlerinin fazileti, Ramazan ayının diğer aylara üstünlüğü gibidir.''
''Namazı ilk vaktinde kılmanın, namazı son vaktinde kılmaya üstünlüğü, âhıretin dünyâya üstünlüğü gibidir.''
"Misvakda on haslet vardır.
Ağzı temizler.
Rabbinin rızasını kazanmana sebeb olur.
Şeytanı üzer.
Hafaza meleklerini sevindirir, diş etlerini kuvvetlendirir, ağzı tayyib eder güzel kokutur.
Balgamı keser, acılığı giderir, gözleri kuvvetlendirir, sünnete uyulur."
"Zinada altı afet vardır.
Bunun üçü dünyada, üçü de ahırettedir.
Dünyada olanlar;
Yüzünün nuru gider.
Rızkı kesilir.
Kötülüğe koşar.
Ahırette olanlar ise;
Allah'ü Te'alâ gazab eder.
Hesabı zor olur.
Ebedi olan Cehenneme girer."
"Düğün yemeğinde, Cennet kokularından bir miskal vardır."
"Fatıma benden bir parçadır.
Kim ona buğz ederse, bana buğz etmiş demektir."
"Kabir, âhıretin ilk durağıdır."
"Kabir, mü'minler için Cennet bahçelerinden bir bahçe, kafirler ve fasıklar için ise,
Cehennem çukurlarından bir çukurdur."
"Kabir, etleri ve yağları yer ama, iman ve ma'rifeti yiyemez."
"Toplu olarak yemek yiyiniz.
Ayrı ayrı yemeyiniz.
Zira toplulukta bereket vardır."
"Her iyilik bir sadakadır.
Kardeşini güler yüzle karşılaman ve kendi kovandan onun kovasına su boşaltman bir sadakadır."
"Kul ile küfür veya şirk arasında, ancak namazı terk etmek vardır."
"Büyüklerimize hürmet etmeyen,
küçüklerimize merhamet etmeyen,
alimlerimizin hakkını tanımayan bizden değildir."
